#1 ONLINE compliance officers MEETup

W ostatnim wpisie pisałam o planowanej organizacji warsztatów online, do udziału w których teraz serdecznie Cię zapraszam. Warsztaty kieruję przede wszystkim do oficerów compliance oraz tych wszystkich, którzy na co dzień dzielnie zmagają się z problemami i wyzwaniami z obszaru „świata” compliance.

Tylko 8 miejsc. Decyduje kolejność zgłoszeń.

Obecna sytuacja spowodowana COVID-19 zapewne ma i będzie miała niemały wpływ na utrzymanie systemu zarządzania zgodnością.  To nie tylko wyzwania w obszarze legal compliance, ale również wyzwania związane z “utrzymaniem” postępowania zgodnego z wartościami, którymi kierują się przedsiębiorstwa. No właśnie, bo czy w dobie kryzysu, trudnej sytuacji, zagrożenia – nasze wartości jako firmy lub wartości poszczególnych pracowników, kontrahentów mogą ulec zmianie?  A jeżeli TAK, to co to oznacza z perspektywy oficera compliance?

Z jakimi wyzwaniami obecnie się zmagamy? Z jakimi będziemy? Jak temu zaradzić? Jak …? 

Zapraszam na obiecany pierwszy #1 ONLINE compliance officers MEETup, podczas którego przede wszystkim będziecie mogli popracować nad rozwiązaniami problemów i wyzwań z obszaru compliance, tych obecnych i nie tylko. Co jeszcze?  

To nie spotkanie, na którym zobaczymy się online, “pogadamy” i znikniemy, bo to nie jest jego celem. 

Będziemy pracować konkretną metodą wykorzystywaną w pracy nad rozwiązywaniem problemów i nad konkretnym problemem. Dzięki temu będziecie mogli nie tylko rozwiązać swoje problemy, ale i zdobędziecie inspirację, pomysły, które zapewne będziecie mogli wykorzystać w swojej pracy. Co jeszcze? Poznacie i doświadczycie, w jaki niestandardowy sposób można pracować nad rozwiązaniem problemów.  To mało? Będziecie mogli doskonalić umiejętności przydatne w pracy każdego oficera compliance, a dodatkowo umiejętność w pracy w grupie.  

Jeżeli chcesz zdobyć nowe umiejętności i jesteś chętny do pracy nad rozwiązywaniem problemów i wyzwań z obszaru compliance – zapraszam! 

Do udziału w pierwszym nieodpłatnym spotkaniu zapraszam wyłącznie 8 osób. Decyduje kolejność nadsyłanych zgłoszeń.  

Kiedy?

2 kwietnia 2020 r. godz. 11:00-14:00

Regulamin udziału
Żeby się zarejestrować zeskanuj kod QR

Moc pytań w rozwiązywaniu problemów

Gdybym spytała Cię o jedną rzecz, która teraz zaprząta Ci głowę? Co by to było? Hm… co w tym takiego ważnego? A co jest mniej ważne? A ważniejsze? Jak to, o czym mówisz ma się do tego kim chcesz być za rok? A teraz? … Chcesz być szczęśliwy. A co to znaczy? … Decyzja. A jaka ona ma być? … Nie będę pisać o rodzaju pytań, bo nie to jest moją intencją i celem tego wpisu. Jego celem nie jest także pisanie o stawianiu pytań z punktu widzenia pracy oficera compliance i prowadzonych przez niego postępowań wyjaśniających, bo zapewne brzmiałby on nieco inaczej.


Nie ma pytań, nie ma odpowiedzi. Pytań można postawić nieskończenie wiele, tylko po co? No właśnie, nie chodzi o to, by stawiać jakieś pytania, a pytania, które będą naszego rozmówcę prowadzić do tego, co chce osiągnąć. Często to te bazujące na „pasywnym” słuchaniu… tak „pasywnym”, nie aktywnym. W tym kontekście ważne jest, aby – stawiane były pytania takie, które umożliwią rozmówcy znalezienie jego własnych rozwiązań, a nie takich, które naprowadzą go na nasze rozwiązanie jego problemu. To wymaga ogromnego szacunku. Ile go w sobie masz, by nie narzucać „jedynych najlepszych” własnych rozwiązań czyjejś sytuacji?

Które pytania z pewnością mają moc?

Może Cię rozczaruję, ale nie ma jednej jedynej magicznej listy. Każdy z nas jest inny, każdy potrzebuje czegoś innego. Dla jednych kluczowe może być jedno słowo, jeden zwrot, dla innych cisza, która brzmi i stawia w głowie rozmówcy najważniejsze pytanie. I nie ma znaczenia jego długość, mogą mieć natomiast poszczególne słowa, których użyjesz, by je zbudować. To kolejny ważny element – z jednej strony to język rozmówcy, jego własny słownik, w którym słowa nabierają jemu rozumiane znaczenie, sens, wartość, siłę. Z drugiej strony to niebezpieczeństwo zbudowania pytania w sposób, w którym zaakcentujemy to, co w naszym przekonaniu najważniejsze albo w sposób, który zawiera ukrytą ocenę postępowania drugiej osoby. Bo jakże może zabrzmieć pytanie, kiedy do jego konstrukcji dodamy mały „ozdobnik” w postaci słowa – „tylko”. Wszystko to sprowadza się do zadawania pytań, które nie osądzają, które nie wywierają wpływu, w tym negatywnym tego słowa znaczeniu, bo przecież pytania, które stawiamy rozmówcy coś mają mu „robić”, coś uruchomić, coś umożliwić, a z drugiej strony mają sprawić, by mając związane skrzydła mógł je rozwinąć.

Moc pytań – o co w tym chodzi? W moim przekonaniu o to, by stworzyć warunki, które umożliwią rozmówcy rozwiązać problem i podjąć decyzję. Bo czymże jest rozwiązywanie problemów, jeśli nie podejmowaniem właściwych w danym momencie decyzji. Jakie to warunki? Między innymi relacja partnerska, w której druga strona nie będzie czuć się gorsza, osądzana, krytykowana. Oczywiście to tylko jednej z wielu elementów, który ma wpływ na to, jak generujemy pomysły, a na ich bazie rozwiązania i dalej decyzje. I chociaż piszę o tym z perspektywy coacha i umiejętności coachingowych myślę, że „owa moc pytań” znajduje zastosowanie do pracy, jaką wykonujemy na co dzień czy to jako oficerowie compliance, prawnicy, eksperci. Pytania, jakie stawiamy innym, z którymi na co dzień współpracujemy lub stykamy się z jednej strony będą miały wpływ na nasze postrzeganie i odbiór naszej osoby, budowanie wizerunku, zaufania, z drugiej strony będą odgrywały ogromną rolę w tym, jak osoby te będą angażowały się w rozwiązanie danego problemu, danej sprawy. Szczególnie widoczne jest to w pracy grupowej lub zespołu, ale także w relacji jeden na jeden. Jeżeli celem tej współpracy jest wspólne dążenie do celu i jego osiągnięcie, może warto poświęcić chwil kilka na refleksję jaki wpływ na innych mają stawiane przez nas pytania? A co możesz powiedzieć o sobie, na podstawie tego jakie stawiasz pytania, jak często, komu i po co?

To jakie są Twoje pytania?

Już teraz zapraszam do udziału w warsztatach online, podczas których będziesz mógł popracować w grupie specjalną metodą nad rozwiązaniem problemów z obszaru oficera compliance. Informacje wkrótce na www.between- choices.com

Katarzyna Wojtaszyn, prawnik, ACO, PCC ICF, CALC WIAL

Jakim oficerem compliance jesteś?

Jakie umiejętności i cechy charakteru, osobowości powinien posiadać compliance oficer?

Compliance oficerzy bardzo często postrzegani są w firmie, jako osoby, które nie wzbudzają zaufania i poczucia bezpieczeństwa. Gdziekolwiek zauważeni przechadzając się po firmie wzbudzają podejrzenia i obawy, budując dystans mimo, że są wśród ludzi.

Co sprawia, że compliance oficerzy są tak postrzegani? Przyczyn takiego stanu rzeczy można byłoby dopatrywać się w wielu czynnikach – a to, że kultura organizacyjna compliance jest za mało rozwinięta, a że ludzie nie rozumieją ich roli i funkcji. Ale czy to jedyne godne uwagi słuszne argumenty? W mojej opinii nie.

Zakres obowiązków każdego compliance oficera, a tym samym jego rola i zadania mogą być różne w zależności od potrzeb danej organizacji, stopnia jej zorganizowania, jej specyfiki czy w końcu struktury compliance. Uogólniając można byłoby je zawęzić to podejmowanie działań o charakterze prewencyjnym, do działań na wypadek zaistnienia nieprawidłowości i do reakcji na nie. Te ostatnie, z jednej strony mogą wiązać się z pociągnięciem do odpowiedzialności „winnych” (wyciągnięciem wobec nich konsekwencji), z drugiej do usunięcia nieprawidłowości poprzez podjęcie środków naprawczych, wyciągnięcia wniosków. Wszak należy pamiętać, że nie wszystkie niepożądane zachowania osób prowadzące do nieprawidłowości są wynikiem złych intencji i chęci osiągnięcia jakiejkolwiek korzyści. Czasem mogą być następstwem nieprawidłowo „ułożonych” procesów, procedur, instrukcji. W mniejszych organizacjach te wszystkie zadania mogą być realizowane przez jednego, wyznaczonego oficer compliance. Realizacja poszczególnych ww. działań wymaga określonych umiejętności, niejednokrotnie specjalizacji w określonym obszarze. Niewątpliwie oficer compliance powinien posiadać odpowiednią wiedzę w zakresie obowiązujących przepisów prawnych i umiejętność ich stosowania, umiejętność prowadzenia audytów oraz dbać o ciągły rozwój w tym obszarze. Ale czy to wystarczy? Na ile sama wiedza i umiejętności stosowania przepisów prawnych i prowadzenia audytów wystarczą w utrzymaniu skutecznego CMS? Niezwykle ważnymi elementem, który ma wpływ na utrzymanie skutecznego CMS są umiejętności miękkie oficera compliance. Nie tylko umiejętność komunikowania się, ale także umiejętność budowania zaufania, poczucia bezpieczeństwa, rozpoznawania konfliktów, sytuacji trudnych, radzenia sobie z konfliktami i radzenia sobie z „gierkami” innych osób. Brak tych tych ostatnich może sprawić, że oficer compliance stanie się narzędziem w osiągnięciu celów innych osób, niekoniecznie zgodnych z celami organizacji i systemu CMS. Do tego wszystkiego należy dodać, a w zasadzie od tego należałoby rozpocząć – etyczne postępowanie. To musi być osoba, która w życiu kieruje się określonymi wartościami, które są wyrazem jej etycznej postawy, etycznego postępowania.

Doskonalenie umiejętności kompetencji miękkich to kluczowy obszar rozwoju każdego oficera compliance. Niestety, jakże często pomijany podczas różnych szkoleń oferowanych dla tej grupy zawodowej.

Jak zatem powinno wyglądać szkolenie z doskonalenia kompetencji miękkich dla oficera compliance? W mojej opinii jednym z kluczowych, ale nie jedynym, elementem takiego szkolenia powinno być budowanie świadomości oficer compliance o nim samym – jakim oficerem compliance jest, jak to jak rozmawia (i czy w ogóle) wpływa na to, co chce osiągnąć będąc oficerem compliance, jak to przybliża organizację, dla której pracuje do osiągnięcia celów stawianych w ramach CMS. Tradycyjne szkolenia biznesowe z umiejętności np. słuchania, komunikowania się itd. są bardzo ważne i warto brać w nich udział. Problem pojawia się, kiedy zaczynamy stosować poznane metody i techniki sprzeczne z naszymi wartościami, tym kim jesteśmy, jacy jesteśmy, jakie zdolności posiadamy, na jakim etapie ich doskonalenia jesteśmy, jacy chcemy być i co chcemy osiągnąć. Ich nieumiejętne stosowanie, a przede wszystkim nie dostosowanie do tego, kto je stosuje, może wywołać odwrotne do oczekiwanych skutki. My sami kierowani wpływem autorytetu trenera ze szkolenia , który mówił, że tak trzeba… nie będziemy w stanie tego zweryfikować, bo nie będziemy tego świadomi. W efekcie bezkrytyczna wiara w zdobyte na dotychczasowych szkoleniach wiedza i umiejętności interpersonalne, umiejętności stosowania technik perswazji sprawiają, że nasze jako oficera compliance postępowanie jest zaprzeczeniem jakiejkolwiek etyki, jaka powinna go charakteryzować oraz wartości, z którymi utożsamia się firma, i zamiast wzbudzać zaufanie innych buduje „ścianę” dystansu nie do pokonania. Jak zatem samym nie będąc etycznym wymagać by inni byli? I zamiast dopatrywać się przyczyn takiego stanu rzeczy w swoim zachowaniu, szukamy przyczyn na zewnątrz – a że to nierozwinięta kultura compliance…

To jakim oficerm compliance jesteś? Jakim chcesz być? A jakiego oficera compliance potrzebuje Twoja organizacja?

Dyrektywa o ochronie sygnalistów

Do 17 grudnia 2021 r. państwa członkowskie UE mają czas na wprowadzenie w życie przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych niezbędnych do wykonania dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1937 z dnia 23 października 2019 r. w sprawie ochrony osób zgłaszających naruszenia prawa Unii. Dla niektórych firm to pewnego rodzaju nowość, dla innych, zwłaszcza tych funkcjonujących w ramach międzynarodowych grup kapitałowych – nic nowego. Dobra wiadomość jest taka, że zgodnie z postanowieniami dyrektywy nie wszystkie firmy mają być zobowiązane do ustanowienia wewnętrznych procedur zgłaszania nieprawidłowości i podejmowania działań następczych dotyczących takich zgłoszeń. Jak jednak czytamy we wniosku, w ślad za którym wnoszono o przyjęcie dyrektywy, państwa członkowskie mogą przeprowadzić we własnym zakresie stosowne oceny ryzyka i wprowadzić, jeżeli uznają to za konieczne, obowiązek wdrożenia wewnętrznych kanałów zgłaszania nieprawidłowości przez małe przedsiębiorstwa prowadzące działalność w określonych sektorach.

Warto także wspomnieć o nowelizacji ustawy o ofercie publicznej i warunkach wprowadzania instrumentów finansowych do zorganizowanego systemu obrotu oraz o spółkach publicznych, która weszła w życie 7 listopada 2019 r. W art. 97d nałożono na emitentów obowiązek posiadania procedury anonimowego zgłaszania przez pracowników wskazanemu członkowi zarządu (lub w określonych przypadkach radzie nadzorczej) m. in. naruszeń ustawy, jak również procedur i standardów etycznych.

Nie daj się złowić!

rys. Between

Październik to Europejski Miesiąc Cyberbezpieczeństwa (European Cyber Security Month). W internecie można znaleźć bardzo wiele artykułów i innych materiałów poświęconych tej tematyce, organizowanych jest wiele ciekawych wydarzeń, których celem jest budowanie świadomości każdego człowieka (tego małego zaledwie kilkuletniego, jak i tego po 30, 40, …) na temat tego, jak lepiej chronić swoje dane. Każdy z pewnością znajdzie coś dla siebie, stosownie do swoich potrzeb i oczekiwać. Dlatego to dobry moment na to, aby przypomnieć sobie kilka podstawowych zasad, które mają wpływ na bezpieczeństwo naszych danych. Zatem:

ZASADA NR 1 UŻYWAJ RÓŻNYCH LOGINÓW I HASEŁ

Co to daje? Wyobraź sobie, że wykradziono Ci login i hasło. Jeżeli tego samego loginu, np. adresu e-mail i hasła będziemy używać do logowania się do różnych sklepów internetowych, płacąc za różne rachunki, do portali społecznościowych itd. jest duże ryzyko, że ktoś pokusi się o próbę zalogowania do tych innych kont. Może zatem warto prześledzić to, jakich używasz loginów i haseł?

ZASADA NR 2 STOSUJ ODPOWIEDNIO SILNE HASŁA

Silne hasła – co to znaczy? Temat rzeka. Pamiętajmy o tym, że długie hasło wcale nie musi gwarantować dobrego bezpieczeństwa, a tym samym oznaczać silnego hasła, np. Azorek1234567890. O czym zatem pamiętać, nie zagłębiając się w szczegóły problematyki silnych haseł. Tworząc hasła staraj się, by innym trudno było powiązać je z Twoją osobą lub ważnymi dla Ciebie osobami, a nawet zwierzakami. Jeżeli na portalu społecznościowym zamieszczasz zdjęcie swojego czworonoga i podpisujesz je: Azor na spacerze – to raczej nie używaj tej nazwy w treści hasła. Nie używaj także dat, które można z Tobą powiązać, jak np. daty urodzin. I używaj różnych znaków specjalnych. I jeszcze jedna sprawa. To Twoje hasła, więc nie udostępniaj ich innym i nie przechowuj w miejscach, które nie sprzyjają ich bezpieczeństwu.

ZASADA NR 3 CHROŃ WSZYSTKIE URZĄDZENIA

Komputer. A co z telefonem, tabletem? Wszystkie urządzenia, które są podłączone do internetu i których używasz mogą być źródłem informacji o Tobie, a także nośnikiem takich danych (zapisujesz w nich różne pliki ze swoimi danymi, korespondencję e-mail itd.). Dlatego warto zastanowić się czy mają one jakieś oprogramowanie antywirusowe. Jeżeli nie, warto o nim pomyśleć. Pamiętaj, by korzystać z legalnych źródeł pozyskiwania takiego oprogramowania. I jeszcze jedno … kiedy już je zainstalujesz zadbaj o odpowiednie automatyczne ustawienia lub na bieżąco skanuj urządzenia przed zagrożeniami.

ZASADA NR 4 „KŁÓDKA” W ADRESIE STRONY INTERNETOWEJ

Kiedy przeglądasz strony internetowe, zwłaszcza tam, gdzie proszony jesteś o podanie jakichkolwiek swoich danych osobowych, bo np. robisz zakupy, zakładasz konto – zwróć uwagę czy w adresie widnieje kłódka. Gdy jej nie ma – to powinno zwrócić Twoją uwagę. Może właściciel strony, mimo że jest tak piękna, nie zadbał o bezpieczeństwo danych jej użytkowników. Takie rzeczy jeszcze się zdarzają.

ZASADA NR 5 UNIKAJ OTWARTYCH SIECI WIFI

Otwarte sieci wifi, najogólniej mówiąc to takie, z którymi możesz się połączyć bez podawania jakiegokolwiek hasła. Pamiętaj o tym, że niektóre hotspoty tworzone są wyłącznie w celu wyłudzania danych. Dlatego też uważaj z jaką siecią wifi zamierzasz się połączyć. Często sprawcy wyłudzeń chcąc uwiarygodnić i wskazać na „bezpieczeństwo sieci” używają nazw zbliżonych do nazw firm, sklepów, które kojarzą nam się z czymś dobrym. Co ryzykujesz łącząc się z otwartą siecią wifi? Utratę prywatności. Musisz być świadomy, że w ten sposób wszystko to, co wysyłasz z urządzenia lub odbierasz przy jego użyciu może być przechwycone. Zatem także Twój login i hasło, którego użyłeś, aby zalogować się do … Tylko to? To mało? Ryzykujesz też to, że ktoś zainstaluje na Twoim urządzeniu złośliwe oprogramowanie, którego celem będzie przechwycenie kamerki – nagrywanie obrazu, dźwięku, Twojej korespondencji, … po prostu wszystkiego do czego będziesz używał urządzenia i co robisz będąc w jego zasięgu, niekoniecznie sam.

ZASADA NR 6 BĄDŹ PODEJRZLIWY I OSTROŻNY

Zanim klikniesz w link, otworzysz załącznik, oddzwonisz pod numer przesłany w rzekomo alarmowej wiadomości SMS przyjmij jedną z hipotez, że może ktoś próbuje wyłudzić Twoje dane. Spodziewałeś się w ogóle tego maila? Dziwny adres, a może znana Ci domena, ale treść budzi Twoje wątpliwości? Nigdy czegoś takiego nie otrzymałeś, a może wprost przeciwnie, ciągle otrzymujesz podobne? Nie zapłaciłeś faktury? A może masz wziąć udział w badaniu, z którego dowiesz się jaką jesteś osobą, tylko musisz kliknąć w ten link… Reklama, której raczej nie zamawiałeś? Sprawcy prześcigają się w pomysłach, których celem jest to, aby odbiorca – czyli Ty, ja – kliknął w załączony link, otworzył przesyłany załącznik. Część takich wiadomości e-mail od razu wydaje nam się podejrzana, jednak niektóre z nich do złudzenia przypominają korespondencję prawdziwych i wiarygodnych firm, które znamy – za sprawą użycia ich loga, kolorów, układu treści. Otrzymując taką korespondencję zwykle niemal automatycznie klikamy w załączony link, bo na pierwszy rzut oka wydaje się nam prawdziwa. Niektóre z takich wiadomości są spersonalizowane, co oznacza, że sprawcy chcą konkretnie wykraść nasze dane. Dlatego przystępując do tego zadania doskonale się do niego przygotowali – prześledzili wszystkie dostępne informacje na nasz temat, by wiadomość którą od nich otrzymamy jak najbardziej wpisywała się w nasze potrzeby, zwyczaje itd. Często to nie tylko nasze dane, a i naszych bliskich. Bo przecież z niewiadomego źródła (nieznanego adresu e-mail) nie otworzysz wiadomości, ale jeżeli tą samą wiadomość otrzymasz od żony – to już większe prawdopodobieństwo, że klikniesz w link. Kto nie kliknąłby w link wiadomości z informacją o prowadzonym na zlecenie firmy, w której jest się zatrudnionym badaniu mającym na celu ustalenie wiarygodnych kwot premii, podwyżek, które mają być przyznane w przyszłym roku? Sam masz wpływ na to ile może wynieść Twoje wynagrodzenie! Z należytą ostrożnością należy także podchodzić do wszelkich otrzymywanych wiadomości (różnymi kanałami – w tym także drogą SMS) z informacjami o kradzieży naszych danych. Jeżeli otrzymujesz takie informacje – zweryfikuje je, ale raczej nie dzwoniąc pod numer czy wchodząc w link podany w przesłanej wiadomości. Wszak te mogą być stworzone i obsługiwane wyłącznie przez tych, którzy to wszystko zaplanowali.

ZASAD NR 7 NIE PODAWAJ SWOICH DANYCH PRZEZ TELEFON

Jeżeli nie masz 100% pewności z kim rozmawiasz przez telefon, nigdy nie podawaj swoich jakichkolwiek danych. Skąd wiesz, że osoba, z którą rozmawiasz jest tą, za którą się podaje? Dotyczy to zwykle sytuacji, kiedy to ktoś telefonuje do nas i przekonuje, że ma nam do przekazania ważną informację finansową, o kradzieży naszych danych, … ale najpierw musi zweryfikować naszą tożsamość. Druga taka sytuacja może mieć miejsce, gdy to my telefonujemy, ale w następstwie otrzymanej wiadomości SMS, wiadomości e-mail – pod numer wskazany w informacji. Sprawcy wykorzystują różne techniki manipulacyjne, by uwiarygodnić siebie i przekonać nas – czasem wywierają presję na nas poprzez straszenie, że jeżeli nie podamy danych wówczas coś tam się stanie i wtedy będzie za późno, albo powołują się na inne okoliczności, które rzekomo są znane wszystkim tylko nie nam.

Czy warto wdrażać system zarządzania zgodnością już teraz?

W ostatnim okresie czasu coraz więcej w mediach informacji na temat odpowiedzialności karnej podmiotów zbiorowych. Niemal w każdej z nich znajdujemy odniesienie do projektu aktu prawnego, który zakres tej odpowiedzialności znacznie modyfikuje, nakładając na niektóre organizacje dodatkowe obowiązki. Ich wypełnienie, w dużym uogólnieniu, związane będzie m. in. z wdrożeniem odpowiednich mechanizmów zapewniających organizacji zgodność np. w zakresie przeciwdziałania korupcji i innych nieprawidłowości, które mogą wystąpić w firmie.

Czy zatem czekać i śledzić przebieg prac legislacyjnych skoro to jeszcze projekt?

Rozważając tę kwestię warto odpowiedzieć sobie na pytanie – co takiego da mojej organizacji właściwe wdrożenie systemu zarządzania zgodnością już teraz?

Innymi słowy – co może zyskać organizacja, albo czego nie stracić wdrażając system zarządzania zgodnością?

Słuchać, słyszeć, a usłyszeć. O kompetencji pasywnego słuchania nie tylko w pracy profesjonalnych pełnomocników.

Praca przedstawicieli zawodów prawniczych, jak adwokatów, radców prawnych, prokuratorów, sędziów czy też funkcjonariuszy organów państwowych oparta jest przede wszystkim na przepisach prawnych. Czy jednak znajomość przepisów, ich interpretacji odgrywa kluczową rolę i przesądza o wygranej, cokolwiek ona dla każdej ze Stron oznacza? A jeśli nie, co zatem? Pewnie moglibyśmy zrobić długą listę takich elementów. Jednym z nich zapewne byłyby pytania. Jaki wpływ może mieć to jakie i jak zadajemy pytania Stronie, świadkom itd. Kiedyś usłyszałam takie porównanie, że to co dzieje się za drzwiami, w sali rozpraw czasem przypomina dużą scenę teatru (zresztą zapewne nie tylko tam, organizacje też można przyrównać do takiej sceny). Teatr, w którym mamy wielu aktorów, z których każdy chciałby być pierwszoplanowym, niekoniecznie złym, ale takim który „widza” od razu przekonuje do siebie, zyskuje sympatie. Może ma jakieś „wady”, ale ma też to czym nas urzekł. Zresztą, gdyby sięgnąć do dorobku badań naukowych, w tym obszarze bez problemu znaleźlibyśmy liczne informacje, jak wiele różnych rzeczy ma wpływ na ostateczne rozstrzygnięcie. I to oczywiste, przede wszystkim dlatego, że na scenie są ludzie wyposażeni w odpowiednie kompetencje, na różnym poziomie ich rozwoju, bardziej lub mniej tego świadomi. Doskonale byłoby, gdyby ten „drobny” element można było pominąć, ale nie da się. Kimkolwiek by się nie było, jaki zawód nie wykonywało, jakie studia by się nie ukończyło, kursy i szkolenia przede wszystkim jest się Człowiekiem. Ale nie o tym miało być, a o pytaniach i ich roli w pracy prawników. Z punktu widzenia czasu wiem, że umiejętność stawiania celnych pytań, nie tylko opartych na umiejętności słuchania, ale przede wszystkim umiejętności słyszenia (tego co niewypowiedziane, niedopowiedziane) ma ogromne znaczenie w pracy prawników, funkcjonariuszy (i to nie tylko tych z krwi i kości dochodzeniowców, ale również operacyjnych). Uczymy się zwykle aktywnego słuchania, ale to dość często nie ma nic wspólnego ze słuchaniem, a co najwyżej jest stwarzaniem pozorów bycia słuchaczem. Chodzi o tzw. słuchanie pasywne. Z terminem tym po raz pierwszy miałam do czynienia pod koniec pracy w organach ścigania, fundując sobie akredytowany przez ICF kurs coachingowy, i to był jeden z lepszych prezentów, jaki sobie kiedykolwiek zrobiłam. Choć coaching w żadnym wypadku nie ma nic wspólnego z manipulowaniem (a jeśli ktoś twierdzi, że ma – to to nie jest coaching tylko co najwyżej manipulacja klientem), zdobyte kompetencje doskonale mogą być wykorzystywane przez prawników, funkcjonariuszy – bo tam gra pozorów, stosowanie socjotechniki, obok przepisów i wszystkich procedur, które obowiązują przy osiąganiu celów, ma znaczenie (dobry – zły „glina”). Doskonalenie kompetencji, które powinien, a nawet musi posiadać profesjonalny coach, można doskonale połączyć z tymi kompetencjami, które już każdy człowiek posiada. Idąc na to szkolenie, na początku stwierdziłam, że jest idealne dla mnie, bo przecież kto, jak nie ja, dochodzeniowiec z kilkunastoletnim stażem pracy poradzi sobie najlepiej z prowadzeniem sesji, w której „tylko” zadaje się pytania. I tam po raz pierwszy doświadczyłam tego, czym może być prawdziwe pogłębianie informacji. Prowadząc teraz zajęcia z innymi, czasem prowadzę takie ćwiczenie, w którym kilku różnym osobom puszczam tą samą krótką historię, a ich zadaniem jest zadanie mi 7 pytań (stworzone w oparciu o ćwiczenie poznane na kursie rozwiązywania problemów pracy metodą Action Learning) w oparciu o to co usłyszeli i co jeszcze usłyszą. Mimo, że ćwiczenie to przeprowadzałam już wielokrotnie, nigdy nie zdarzyło się, aby wszystkie osoby zadały 7 identycznych pytań. Dlaczego? Każda z nich w tej historii słyszała co innego ważnego dla siebie. Zatem, które z tych pytań było tym właściwym, celnym czy mocnym? Czy w ogóle takie były? W coachingu chodzi o to, żeby pytania stawiane klientowi były dla niego mocne, sięgały sedna, czyli dotykały tego o co naprawdę mu chodzi, a niekoniecznie to o czym mówi czy okazuje. W przesłuchaniach odwróciłabym ciężar – chodzi o zadanie takiego pytania celnego, na które odpowiedź będzie dla nas tą kluczową. Ale przesłuchania, zadawanie pytań czy to w organach ścigania czy na sali rozpraw to tylko jeden obszar z wielu, w jakich pytania mogą znaleźć zastosowanie. Zatem, gdzie jeszcze? Na przykład w analizie materiałów procesowych, wytyczaniu linii obrony. Chyba trudno pisać mi o argumentach, to po prostu trzeba przeżyć i zacząć stosować, żeby zobaczyć jak duży wpływ będzie miało na nas i to co chcemy osiągnąć. Oczywiście sztuka zadawania celnych pytań, umiejętność słuchania na zupełnie innym poziomie niż podczas przesłuchań to nie lada wyzwanie, i ten kto myśli, że można się tego nauczyć w jeden albo nawet kilka dni, raczej jest w błędzie. Odpowiednie szkolenie to początek, poznanie dobrych fundamentów, jak to robić i jak dalej samemu to doskonalić. Zatem tylko dla wytrwałych.